درد کشکک زانو
درد کشک زانو یک مشکل شایع بوده که افراد در هر سنی ممکن است به آن دچار شوند. هر آنچه که باعث تغییر حرکت کاسه زانو شود باعث درد، التهاب و دژنراسیون در زانو می گردد. البته ممکن است علت این امر غضروفی باشد که کاسه زانو را احاطه کرده است. درد کشکک زانو که با درد کاسه زانو نیز شناخته می شود، بیشتر اوقات مثل یک سوزش و یا درد پشت کاسه زانو احساس می گردد. کشکک زانو استخوانی مثلث شکل است که در داخل تاندون مفصلی عضلات چهار سر ران و در شیاری به نام شیار کشکک یتروکالیار قرار دارد.
عملکرد زانو به میزان زیادی بستگی به قدرت اهرم زیر زانو دارد. این اهرم می تواند قدرت زانو را به هنگام لگد زدن ۳۰ درصد افزایش دهد. دردهای زانو می توانند علل مختلفی داشته باشند، اما بسیاری از این دردها با مراقبت و رعایت برخی نکات بهبود می یابند. همچنین انجام فیزیوتراپی و استفاده از زانوبند نیز درمان مناسبی در این زمینه می باشد. البته در بعضی از موارد نیاز به جراحی است که فرد باید اقدامات لازم را در این زمینه انجام دهد. با ما همراه باشید تا به صورت واضح درد کشکک زانو را برای شما شرح دهیم.
بررسی علت بروز درد کشکک زانو
مفصل زانو از اجزای مختلفی تشکیل شده که کار اصلی آنها تحمل وزن بدن موقع ایستادن است. با اینکه مفصل زانو، پایدار و مقاوم است، اما بروز کوچکترین مشکل در ساختار این جزء مهم و حیاتی بدن موجب بروز مشکل، درد و ناراحتی شده و توانایی فرد در انجام کارها را کاهش خواهد داد. یکی از درد هایی که مفصل زانو را تهدید می کند، درد کشکک زانو می باشد. این درد طی اختلالات متعددی پدیدار می شود که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت.
التهاب تاندون کشکک زانو(تاندونیت زانو)
یکی از مهمترین فاکتورهایی که باعث ایجاد درد کشکک زانو می شود، التهاب در تاندون کشکک زانو یا تاندونیت زانو است. تاندون، بافتی سخت و محکم بوده که در زیر کاسه زانو قرار دارد و استخوان زانو را به ساق پا وصل می کند. فشار و ضربه های مداوم سبب تورم و دژنراسیون در این تاندون شده و تاندون مقاوم را به یک تاندون مستعد آسیب تبدیل می کند. این عارضه دردناک بیشتر در بین ورزشکاران رایج بوده و در پی انجام فعالیت های سنگین و دویدن و لگد زدن های متوالی رخ می دهد. همچنین طبق گزارش تهیه شده از بیماران، این درد به هنگام صاف کردن زانو تشدید خواهد شد.
آرتروز زانو
از دیگر علل ایجاد درد کشکک زانو، آرتروز زانو می باشد. این بیماری شایع و پیشرونده عامل تخریب مفصل زانو بوده و معمولا افراد بالای چهل سال به خصوص زنان را تهدید می کند. علت های ژنتیکی، اضافه وزن، نوع شغل، تغییرات هورمونی و … عوامل دخیل در بروز این بیماری هستند.
بورسیت کشکک زانو
تمام مفاصل بدن به کمک کیسه هایی پر از مایع به نام بورسا روی هم می لغزند و حرکت می کنند. حال اگر کیسه های بین مفصل زانو، به دلیل فشار زیاد، استفاده بیش از حد از زانو، عفونت بورسا و … دچار التهاب شوند، فشاری در ناحیه بین استخوان ها ایجاد می گردد که ماهیچه ها، تاندون ها و پوست مفصل زانو را تحت تاثیر قرار می دهد. در این وضعیت، علاوه بر ایجاد مشکل و بروز درد کشکک زانو، دامنه حرکتی فرد نیز کاهش خواهد یافت.
در رفتن کشکک زانو
کشکک زانو که استخوانی مثلثی شکل بوده، به واسطه وجود تاندون های متعدد در شیار پاتلوفمورال زانو تثبیت شده است. گاهی ممکن است این استخوان به دلایل مختلفی از جمله، ضعف بیش از حد ماهیچه ها، غیر طبیعی بودن شکل استخوان زانو، سفت بودن بافت نرم اطراف مفصل زانو و… از درون شیار خارج شود که به این عارضه در رفتگی کشکک زانو گفته می شود. این عارضه که منجر به بروز درد کشکک زانو می گردد، معمولا در ورزشکاران و کسانی که فعالیت بدنی زیادی دارند، مشاهده می شود.
آسیب به رباط های زانو
رباط های زانو همانند طناب هایی محکم، استخوان ران را به استخوان ساق پا وصل می کنند و ظاهری طبیعی به پشت و جلوی زانو می بخشند. کنترل حرکت به عقب و جلو، از وظایف مهم رباط های زانو محسوب می شود و همین امر باعث شده که به شدت آسیب پذیر باشند. از جمله این رباط ها می توان به رباط صلیبی و رباط های طرفی اشاره کرد که آسیب دیدگی این رباط ها اغلب در ورزشکاران، از جمله فوتبالیست ها به دلیل برخورد مستقیم دیده می شود. معمولا شدت آسیب دیدگی رباط به سه نوع خفیف، متوسط و شدید تقسیم می گردد که شدت درد کشکک زانو در این سه نوع متفاوت خواهد بود.
ملتهب شدن تاندون های عضلات چهار سر ران
یکی دیگر از علل ایجاد درد کشکک زانو، التهاب تاندون های عضلات چهار سر ران می باشد. این عضلات به لبه بالایی کشکک زانو متصل هستند. ایجاد هرگونه ناهنجاری در این قسمت منجر به بروز درد در جلوی زانو می شود. ورزشکارانی که به صورت حرفه ای کار می کنند، می توانند با انجام نرمش و کشش های مخصوصی این عضلات را تقویت کرده و از بروز این مشکلات جلوگیری کنند.
نرم شدن غضروف زیرین و میانی کشکک زانو
یکی از مهمترین دلایل درد کشکک زانو، نرم شدگی غضروف میانی کشکک زانو می باشد. این بیماری که در بین جوانان شایع بوده، به کندرومالاسی معروف است و بر اثر عدم تعادل در حرکت دادن مفصل، ضربه شدید، ضعیف بودن عضلات ران، انجام حرکت های غیرطبیعی در قسمت زانو هنگام انجام فعالیت های ورزشی و… رخ می دهد. ایجاد تعادل وزنی، داشتن برنامه غذایی مناسب و انجام ورزش هایی که عضلات چهار سر ران را تقویت می کنند، از جمله اقداماتی هستند که از بروز این عارضه جلوگیری خواهند کرد.
بروز عارضه ازگود اشلاتر
یکی دیگر از بیماری هایی که منجر به ایجاد درد کشکک زانو می شود، ازگود اشلاتر می باشد. از علائم این بیماری می توان به حساسیت و درد در کشکک و اطراف کشکک زانو به خصوص زیر کشکک اشاره کرد. این عارضه بیشتر در نوجوانانی که در جهش رشد قدی قرار دارند و به دلایل مختلفی رشد استخوان های آنها با عضلات چهار سر ران هماهنگ نیست، مشاهده می شود. با توجه به گزارشات تهیه شده از این بیماران، التهاب، احساس گرما در مفصل زانو، لنگیدن پس از انجام فعالیت های ورزشی نیز، از دیگر علائم دیده شده در این افراد می باشد که پس از اتمام صفحات رشد قد، از بین خواهد رفت.
علائم و نشانه های شایع درد کشکک زانو
معمولا درد کشکک زانو با انجام فعالیت های شدید، تشدید می شود. این درد ممکن است در یک زانو یا هر دو رخ دهد و بیمار شاهد علائمی به شرح زیر باشد.
- احساس تیر کشیدن در کشکک زانو
- احساس درد در هنگام انجام فعالیت هایی که با خم و راست کردن پا مرتبط باشد، مانند بالا و پایین رفتن از پله، پریدن و…
- احساس درد شدید هنگام برخاستن از روی صندلی پس از نشستن طولانی مدت که بیشتر در خلبان ها مشاهده می شود.
- احساس درد کشکک زانو در ورزشکاران هنگام شدت بخشیدن به سطح ورزش یا ورزش کردن با تجهیزات مخصوص.
- ایجاد صدای تق تق زانو هنگام نشست و برخاست از روی زمین یا صندلی.
افراد مستعد درد کشکک زانو و خطرات احتمالی آن
از جمله دردهایی که ممکن است هر شخص را با شرایط سنی مختلف درگیر کند، درد کشکک زانو می باشد. همچنین از این عارضه به عنوان سندروم درد قدامی زانو نیز یاد می شود. در صورت مشاهده این درد و عدم پیگیری به موقع آن، می تواند توانایی فرد را حتی در انجام کارهای روزمره سلب کند. در ادامه به معرفی افرادی که بیشتر در معرض ابتلا به درد کشکک زانو هستند، می پردازیم.
- نوجوانان در حال رشد قد
- ورزشکاران از جمله دوندگان، دوچرخه سواران، قایقرانان و… که حرکت دادن زانو را به صورت مکرر انجام می دهند.
- افراد با نشستن های طولانی مدت و نادرست روی زمین مانند چمباتمه زدن و…
همچنین باید گفت که درد کشکک زانو عارضه ای خطرناک نیست و شخص می تواند با اصلاح و رعایت نکاتی در رابطه با سبک زندگی خود، آن را درمان و کنترل کند. البته اگر این درد و عارضه نادیده گرفته شود، ممکن است آنقدر پیشرفت کند که شخص دیگر قادر به انجام فعالیت های ساده خود مانند راه رفتن نیز نباشد. از جمله دردهایی که توانایی فرد را در حرکت کردن کاهش می دهند و حتما نیاز به پیگیری و درمان دارند، عبارتند از؛
- تیر کشیدن کشکک زانو به طوری که درد به اطراف کشکک نیز منتقل می شود.
- احساس ساییدگی کشکک و تق تق در هنگام راه رفتن
- دردی که هنگام بالا رفتن از پله شدید می شود.
راه های تشخیص درد کشکک زانو توسط پزشک
هنگامی که شخص به درد کشکک زانو دچار شد و این عارضه با انجام اقدامات ساده مانند استراحت و اصلاح حالت نشست و برخاست درمان نشد، باید برای تشخیص نوع عارضه به پزشک مراجعه کند. از جمله راه هایی که پزشک برای تشخیص علت و درمان این درد طی می کند، عبارتند از:
-
معاینه چشمی و سابقه بیمار:
- در مرحله اول، ابتدا پزشک ارتوپد چند سوال در رابطه با سابقه بیماری قبلی، شغل و میزان فعالیت بیمار، داروهایی که در دوره درد مصرف کرده و میزان درد وی می پرسد. سپس برای تشخیص درد کشکک زانو به سراغ معاینه چشمی و لمس ناحیه مورد نظر می رود و اقداماتی را به صورت زیر انجام می دهد.
- برای ارزیابی میزان درد و اینکه دقیقا کدام قسمت از زانو درد دارد، کشکک زانو را جا به جا می کند.
- برای بررسی دامنه حرکتی بیمار چندین مرتبه زانوی وی را خم و راست می کند.
- طی انجام مانورهای خاصی روی زانو، موقعیت منیسک و رباط زانو را مورد ارزیابی قرار می دهد.
-
سی تی اسکن:
- اگر درد کشکک زانو با انجام معاینات بالینی و سطحی مشخص نشد، پزشک برای دیدن نقاط داخلی زانو مانند استخوان ها، رباط ها و غضروف خارجی و داخلی مفصل زانو از سی تی اسکن استفاده می کند. معمولا سی تی اسکن در رفتگی ها، آسیب دیدگی رباط ها و غضروف ها را تشخیص می دهد.
-
ام آر آی:
- در صورتی که پزشک احتمال وجود مشکلات مربوط به شکستگی و دررفتگی استخوان ها را رد کرد، برای ارزیابی نقاط با بافت نرم و غیر استخوانی مانند منیسک و رباط ها از ام آر آی استفاده می کند.
راه های پزشکی درمان درد کشکک زانو
همانطوری که ذکر شد، یکی از شایع ترین مشکلات و ناراحتی های مفصل زانو، درد کشکک زانو می باشد. این درد در افراد مختلف به دلایل خاصی رخ می دهد که شامل سه نوع خفیف، متوسط و شدید می باشد. همچنین با توجه به میزان درد بیمار، درمان های مختلفی از طرف پزشک در نظر گرفته می شود. اقدامات لازم برای بیماران جهت تسکین، کنترل و یا درمان درد کشکک زانو به شرح زیر می باشد.
-
استفاده از داروهای ضد التهاب و مسکن:
- می توان با استفاده از مسکن های بدون نسخه مانند ناپروکسن، استامینوفن و ایبوپروفن درد کشکک زانو را کاهش داد، اما مصرف طولانی مدت آنها نیز عوارض جانبی را برای فرد به دنبال خواهد داشت. همچنین با مشورت و نظر پزشک از داروهای ضد التهاب برای کاهش التهاب و درد استفاده می گردد.
-
تزریق کورتون داخل مفصل زانو:
- وارد شدن فشار و آسیب دیدگی هر جزء از مفصل زانو باعث بروز التهاب، درد و سوزش این ناحیه می شود. تزریق کورتون در مفصل زانو که یک داروی ضد التهاب قوی است، به کاهش التهاب و درد آن کمک خواهد کرد.
-
تزریق پی آر پی داخل مفصل زانو:
- در واقع پی آر پی همان پلاسمای غنی از پلاکت است که از خون بیمار گرفته می شود. تزریق این ماده به مفصل زانو، گردش خون در این بخش را تسریع می بخشد و سبب ترمیم بافت و رباط های آسیب دیده، کاهش التهاب و درد کشکک زانو خواهد شد.
-
اوزون تراپی مفصل زانو:
- اوزون تراپی یک روش جدید است که برای درمان دردهای زانو از جمله درد کشکک زانو استفاده می شود. از آنجایی که اوزون یک اکسید کننده بسیار قوی محسوب می شود، از این رو، تزریق آن به مفصل زانو باعث افزایش گردش خون در زانو شده و در نتیجه ترمیم بافت های آسیب دیده را به دنبال خواهد داشت.
-
فیزیوتراپی:
- اگر در هنگام انجام کارهای روزمره خود با درد و مشکل در قسمت کشکک زانو مواجه می شوید، پزشک جلسات فیزیوتراپی را به شما پیشنهاد می دهد. فیزیوتراپ با استفاده از دستگاه های پیشرفته و انجام تمرین های مخصوص عضلات را تقویت کرده و انعطاف پذیری مفاصل را افزایش می دهد.
-
جراحی:
- هنگامی که روش های کم تهاجمی ذکر شده فوق، درد کشکک زانو را کاهش نداد، پزشک به سراغ جراحی مفصل زانو می رود. آرتروسکوپی که پرکاربردترین روش جراحی جهت رفع انواع مشکلات زانو می باشد، در درمان درد کشکک زانو نیز موثر خواهد بود.
راه های خانگی درمان درد کشکک زانو
همانطور که می دانید درد زانو یک بیماری شایع و بی خطر است که هر شخص در هر زمان از زندگی ممکن است به آن دچار شود. گاهی این درد جزئی بوده و می توان آن را با خود درمانی های ساده و بدون مراجعه به پزشک کاهش داد. برخی از روش های درمان خانگی این عارضه به شرح زیر می باشد.
-
کاهش وزن:
- کار اصلی مفصل زانو حمل وزن بدن موقع حرکت کردن می باشد. پس با کاهش حتی ۲ کیلوگرم از وزن، مقداری از بار روی زانو برداشته می شود و همین امر موجب کاهش درد کشکک زانو خواهد شد.
-
فعالیت بدنی:
- یکی از عواملی که باعث ایجاد درد و ناراحتی در بعضی قسمت های بدن می شود، ضعف عضلانی است. انجام فعالیت های جسمی مانند دوچرخه سواری، یوگا، شنا و… ضعف عضلانی در قسمت زانو را از بین می برد، به غضروف ها استحکام بخشیده و درد زانو را کاهش می دهد.
-
پوشیدن کفش های استاندارد:
- پوشیدن کفش طبی با قالب و کف استاندارد فشار وارده به زانو را کم کرده و باعث کاهش درد کشکک زانو خواهد شد. متخصص ارتوپد پوشیدن این کفش ها را به بیماران مبتلا به زانو درد توصیه می کند.
-
ماساژ:
- از دیگر خود درمانی هایی که در خانه انجام می شود، ماساژ دادن است. شخص می تواند با ماساژ عضلات ران، درد کشکک زانوی خود را تسکین بخشد. اگر ماساژ با روغن های گیاهی و پمادهای ضد درد صورت گیرد، تاثیر بیشتری خواهد داشت.
-
سرد و گرم کردن قسمت دردناک:
- گرم کردن زانو با کیسه آب گرم، سفتی عضلات را از بین می برد و دامنه حرکتی را افزایش می دهد. همچنین گذاشتن کمپرس یخ روی محل مورد نظر، درد و التهاب و تورم را تسکین می بخشد.
-
سرکه سیب:
- با توجه به خواص ضد التهابی سرکه سیب، استفاده مکرر از آن می تواند التهاب در بدن را از بین ببرد و درد و ناراحتی ناشی از التهاب مانند درد کشکک زانو را نیز تسکین بخشد.
تاثیر حرکت های ورزشی در رفع درد کشکک زانو
انجام حرکت های ورزشی باعث تقویت عضلات چهار سر ران می گردد و در نتیجه مفصل زانو در جای خود ثابت نگه داشته می شود و خطرات و آسیب های کمتری زانو را تهدید می کند. همچنین باید گفت که برخی دیگر از حرکت ها وجود دارند که ممکن است درد کشکک زانو را افزایش دهند. در ادامه به شرح و توضیح آنها خواهیم پرداخت.
-
حرکت های مفید
بالا بردن پا:
در این حرکت ابتدا به پشت دراز بکشید، یک پا را در حالت ۹۰ درجه قرار دهید و پای دیگر را همزمان با منقبض کردن عضلات چهار سر ران به صورت کشیده به سمت بالا بیاورید. پس از یک مکث ۲ ثانیه ای، پای خود را مجددا به زمین برگردانید. این حرکت را ۱۵ بار تکرار کنید و سپس به سراغ پای مخالف خود بروید.
چرخش مفصل زانو:
این حرکت در حالت درازکش به پهلو انجام می شود، به صورتی که زانوها با زاویه ۴۵ درجه روی هم قرار گیرند. سپس پاشنه پا را ثابت نگه داشته و زانوها را از هم دور کنید. پس از یک مکث ۲ ثانیه ای به حالت قبل برگردید. این حرکت ۱۵ مرتبه تکرار شود.
منقبض کردن عضله چهار سر ران:
این تمرین به حالت دراز کشیده روی کمر انجام می شود. یک حوله لوله شده و یا یک توپ کوچک را دقیقا زیر زانوی خود قرار دهید. سپس پای خود را از زمین جدا کنید تا زانو به صورت کامل صاف و عضلات ران منقبض شوند. پس از مکث ۴ ثانیه ای پا را به زمین برگردانید. این حرکت را برای هر کدام از پاها، ۱۵ مرتبه انجام دهید.
-
حرکت های مضر
حرکت لانچ:
در حرکت لانچ که یک پا جلو و یک پا عقب قرار دارد و ورزشکار زانوی پای جلو را به سمت جلو و زانوی پای عقب را به سمت عقب کشش می دهد، فشار زیادی به کشکک زانو وارد می شود که این امر منجر به افزایش درد خواهد شد.
حرکت اسکات:
این حرکت که در حالت ایستاده انجام می شود و در آن پاها به اندازه عرض سرشانه باز می شوند. در این حرکت هنگامی که ورزشکار به حالت نیمه نشسته در می آید، فشار زیادی به کشکک زانو وارد شده و منجر به افزایش درد می شود.
استفاده از دستگاه های مخصوص چهار سر ران:
انجام این ورزش و اعمال فشار بر روی ران و مفصل زانو، منجر به درد کشکک زانو خواهد شد.
سخن پایانی
همانطور که در طول محتوا بیان کردیم، یکی از شایع ترین دردها در قسمت زانو که پیر و جوان نمی شناسد و ممکن است هر کسی را درگیر کند، درد کشکک زانو است. این درد به دلایل مختلفی از جمله نشستن های اشتباه و طولانی مدت، انجام فعالیت های سنگین، در نوجوانان در سن رشد قد و… پدیدار می شود. این بیماری هیچ گونه خطری برای بیمار به دنبال ندارد. فقط بیمار باید به موقع به پزشک مراجعه کند تا وی علت درد کشکک زانو را تشخیص دهد و به درمان آن بپردازد.
اگر درد کشکک زانو خفیف باشد بیمار می تواند با استراحت و انجام چند حرکت ورزشی تقویتی که در بالا شرح دادیم، درد خود را تسکین بخشد، اما اگر با انجام اقدامات خود درمانی، درد کاهش نیافت، پزشک درمان های تهاجمی و غیر تهاجمی متناسب با شرایط بیمار را تجویز می کند. همچنین انتخاب متخصص ارتوپد خوب و با تجربه تاثیر زیادی در درمان هرچه بهتر این عارضه خواهد داشت.
